جراحی فک و صورت در درمان بیماری های مختلف

جراحی فک و صورت چیست ؟

آیا تا به حال یک مورد اورژانسی دندانپزشکی داشته اید؟ منظور از مورد اورژانسی در اینجا چیزی بیش از یک دندان شکسته یا خونریزی لثه است. هر چند که این شرایط نیز در آن زمان ممکن است اورژانسی به نظر برسد. ما در اینجا در مورد آسیب های حادی صحبت می کنیم که بر اثر ضربه، تصادف و یا تومور در دهان و فک فرد ایجاد می گردد. در این مواقع نیاز به مراقبت تخصصی دهان، سر و فک می باشد که این کار بر عهده متخصصان جراحی فک و صورت است. جراحان دهان، فک و صورت (OMF) در تشخیص و درمان بیماری هایی که دهان، فک ها، صورت و گردن را تحت تاثیر قرار می دهند تخصص دارند. ما در این مقاله به بررسی جراحی در ناحیه فک و صورت و کاربرد آنها برای درمان بیماری های مختلف می پردازیم.

جراحان فک و صورت

جراحی فک و صورت از آن جهت بسیار تخصصی و پیچیده است که نیاز به مدرک دوگانه در پزشکی و دندانپزشکی دارد. این تخصص اغلب به عنوان پل ارتباطی بین پزشکی و دندانپزشکی در نظر گرفته می شود و درمان شرایطی که نیاز به تخصص در هر دو زمینه می باشد مانند سرطان های سر و گردن، بیماری های غدد بزاقی، عدم تناسب صورت، درد صورت و ... را بر عهده دارند. اختلالات مفصل گیجگاهی فکی، دندان های نهفته، کیست ها و تومورهای فک و همچنین مشکلات متعددی که مربوط به مخاط دهان می باشد مانند زخم های دهان و عفونت ها نیز در حیطه تخصصی جراحان فک و صورت می باشد. بسیاری از جراحان OMF بر روی یکی از این زمینه ها تمرکز می کنند تا به صورت تخصصی در این زمینه تحصیلات و اطلاعات خود را گسترش دهند.

کاربرد جراحی فک و صورت

همانطور که در ابتدای متن نیز اشاره شد، جراحی فک و صورت برای برطرف کردن مشکلاتی مانند آپنه خواب، مشکلات مال اکلوژن و مشکلات TMJ مورد استفاده قرار می گیرد. مال اکلوژن بیشترین موردی است که برای درمان نیاز به جراحی دارد و در ادامه به طور مختصر به انواع آن اشاره می گردد. آپنه خواب معمولا به دلیل موقعیت نامناسب فک یا وجود بیش از حد بافت های نرم در مجاورت مجاری هوایی است. این وضعیت باعث ایجاد اختلال در خواب می شود زیرا در طول خواب به طور مکرر موجب تنگی نفس شده و ممکن است تنفس فرد را قطع کند.

از دیگر کاربرد های جراحی فک و صورت، ترمیم صورت و رفع آسیب‌های ناشی از تروما و یا ضربه شدید است. شایع ترین این نوع آسیب ها، شکستگی یا دررفتگی فک است که نیاز به درمان فوری دارد. در چنین مواردی، جراحی OMF می تواند پارگی های صورت و آسیب های فکی ناشی از ضربه را درمان کند.

انواع مال اکلوژن و درمان آنها با جراحی

همانطور که اشاره شد، مال اکلوژن از جمله ناهنجاری هایی است که برای درمان نیاز به جراحی فک و صورت دارد. اختلالات ارثی فک بالا و فک پایین با این جراحی قابل درمان است. گاهی اوقات فک بالا و فک پایین ممکن است با سرعت یکسانی رشد نکنند که منجر به تفاوت بین ظاهر و عملکرد هر دو فک می شود. این ناهنجاری دارای انواع مختلفی بوده که ما در اینجا به صورت مختصر به آنها می پردازیم:

مال اکلوژن کلاس I

در مال اکلوژن کلاس، بیمار دارای فک بالا و فک پایین طبیعی است. با این حال یک یا چندین دندان خارج از تراز وجود دارند. در این حالت ممکن است دندان ها ظاهری به هم ریخته داشته باشند و گاهی روی هم گیرند. همچنین ممکن است نیش ها به صورت نا مساوری رشد کنند. با اینکه این بیماری ارثی نیست، اما ممکن است در اثر تروما در اوایل زندگی ایجاد شود.  بیماران دارای این شرایط به طور کلی هیچ علامت بالینی را نشان نمی دهند. با این حال، درد و خونریزی در دهان ممکن است بروز کند. این  نوع مال اکلوژن در اغلب موارد نیاز به جراحی ندارد و با روش های ارتودنسی قابل درمان است.

مال اکلوژن کلاس II (اورجت)

این نوع از مال اکلوژن که در موارد شدید به جراحی فک و صورت نیاز دارد، در درجه اول یک بیماری ژنتیکی در نظر گرفته می شوند. مال اکلوژن های کلاس II به دلیل ناهماهنگی نسبت های دندانی رخ می دهند. در این بیماری فک پایین، عقب تر از فک بالا است و نیش های فک پایین به کام ضربه می زنند. بسته به شدت ناهماهنگی، مال اکلوژن کلاس II می تواند منجر به آسیب شدید پالاتین (گاهی باعث ایجاد فیستول دهانی) یا آسیب پریودنتال به نیش فک بالا شود.

مال اکلوژن کلاس III (آندروجت)

این بیماری نیز در موارد شدید نیاز به جراحی فک و صورت دارد. در این نوع مال اکلوژن فک پایین جلوتر از فک بالا قرار می گیرد. بیمار با دندانهای ثنایای فک پایین و احتمالا نیش­های منقاری به دندانهای فک بالا  فشار وارد می کند که ممکن است باعث آسیب دندان به دندان و در نتیجه ساییدگی شود. ساییدگی در نیش های فک پایین به مرور موجب شکستن دندان ها می گردد.

البته لازم به ذکر است که همه این به هم ریختگی های دندانی و فکی باعث عارضه و یا پاسخ ایمنی نمی شوند، بلکه بیشتر جنبه زیبایی داشته و برای درمان آنها و زیباسازی فک و صورت در موارد شدید، از عمل جراحی استفاده می شود.

مشکلات TMJ و درمان آن

یکی دیگر از دلایلی که افراد ممکن است به جراحی فک و صورت نیاز داشته باشند، تنظیم نبودن لولای فک است. مفصل گیجگاهی در واقع جایی است که فک پایین به استخوان گیجگاهی جمجمه متصل می شود. انعطاف پذیر بودن این مفصل، موجب حرکت کردن فک پایین در هنگام غذا خوردن یا صحبت کردن می شود. هر گونه آسیب یا ایراد در این مفاصل موجب ایجاد درد یا سر و صدا در ناحیه فک هنگام جویدن غذا و یا صحبت کردن می گردد. این اختلال دلایل مختلفی دارد که از جمله آنها می توان به ضربه شدید یا فشار، بیماری های مربوط به مفاصل مانند روماتیسم مفصلی، آسیب به بافت های اطراف مفصل و ... اشاره کرد. همچنین دندان قروچه نیز یکی از دلایلی است که می تواند موجب سایش استخوان ها در این ناحیه و ایجاد التهاب در بافت های اطراف آن گردد.

آیا تا به حال یک مورد اورژانسی دندانپزشکی داشته اید؟ منظور از مورد اورژانسی در اینجا چیزی بیش از یک دندان شکسته یا خونریزی لثه ...