روش های موثر در درمان بیماری های مفصل فکی

اختلال مفصل گیجگاهی

مفاصل فکی نقاطی هستند که در آنها استخوان های تمپورال جمجمه و استخوان فک پایین به هم متصل می شوند. دو مفصل گیجگاهی فکی وجود دارد که در هر طرف صورت و جلوی گوش قرار دارند. رباط ها، تاندون ها و ماهیچه ها از مفاصل حمایت می کنند و مسئول حرکت فک هستند. اختلالات گیجگاهی فکی  به دلیل مشکلاتی در عضلات یا مفاصل فک یا بافت های فیبری متصل کننده آنها ایجاد می شوند. این اختلالات بسته به نوع و دلایل ایجاد کننده آنها، روش های درمانی متفاوتی دارند. ما در این مقاله به بررسی انواع روش های درمانی این نوع اختلال می پردازیم.

مفصل گیجگاهی فکی (TMJ) یکی از پیچیده ترین مفاصل بدن است: مانند یک لولا باز و بسته می شود و به جلو، پایین، عقب و از یک طرف به سمت دیگر می لغزد. این مفاصل در حین جویدن، بسته به موقعیت و سلامت دندان‌های بالا و پایین، فشار زیادی را تحمل می‌کنند. TMJ حاوی یک قطعه بافت فیبری متراکم به نام دیسک مفصلی است. دیسک به عنوان یک بالشتک بین جمجمه و استخوان فک پایین عمل کرده و از ساییدگی آنها بر روی یکدیگر جلوگیری می کند. اختلالات TMJ  در میان زنان و در سنین بین 40 تا 50 سال شایع تر است. در موارد نادر، نوزادان با ناهنجاری های مفصل گیجگاهی متولد می شوند.

علل اختلالات گیجگاهی فکی

برای تشخیص و درمان بیماری های مفصل فکی نیاز به شناخت دقیق علت و بروز آنهاست.  اغلب، علت اختلال مفاصل فکی ترکیبی از تنش عضلانی و مشکلات آناتومیک در مفصل گیجگاهی است. گاهی اوقات نیز ممکن است یه مسئله روحی و روانی موجب بروز این بیماری گردد مانند فشردن و ساییدن دندان ها (براکسیسم)، اختلالات بدن (مانند استئوپنی، اختلالات خود ایمنی، اختلالات بافت همبند یا اختلالات ژنتیکی استخوان). همچنین عوامل دیگری مانند عفونت، آسیب، ناهماهنگی دندان ها و حتی جویدن مداوم آدامس می تواند موجب بروز این بیماری گردد. سایر علل خاصی که باعث ایجاد اختلال در مفصل فکی می شوند عبارت اند از:

• خستگی و استفاده بیش از حد از عضلات
• آرتروز
• آنکیلوز
• حرکت بیش از حد
• سندرم درد میوفاسیال

سندرم درد میوفاسیال شایع ترین اختلالی است که ناحیه گیجگاهی فکی را تحت تاثیر قرار می دهد. در این حالت، درد عضلانی و سفتی اطراف فک و محدودیت در باز شدن دهان و همچنین درد در سایر نواحی سر و گردن رخ می دهد. درد عمدتا ناشی از خستگی یا استفاده بیش از حد عضلات اطراف مفصل است که گاهی اوقات به دلیل فشار دادن یا ساییدن دندان ها در بیداری یا خواب به دلیل استرس روانی یا خواب ناشی می شود. فشار دادن و ساییدن در هنگام خواب بسیار بیشتر از فشار دادن و ساییدن دندان ها در هنگام بیداری است.

اختلال مفصل گیجگاهی فکی داخلی

در رایج ترین شکل اختلال TMJ داخلی، دیسک داخل مفصل در جلوتر موقعیت طبیعی خود قرار می گیرد. زمانی که رباط‌هایی که مفصل را در جای خود نگه می‌دارند به دلیل آسیب دیدگی مفصل کشیده ‌شوند، دیسک از جای خود خارج می شود. اختلال TMJ داخلی می تواند با یا بدون جابجایی رخ دهد. جابجایی در اینجا به این معنی است که قسمت‌هایی از مفصل به موقعیت طبیعی خود بازگشته‌اند. در اختلال همراه با جابجایی، دیسک تنها زمانی که دهان بسته است در موقعیت طبیعی خود قرار می گیرد. همانطور که دهان باز می شود و فک به سمت جلو می لغزد، دیسک به حالت قبلی خود بر می گردد و اغلب صدای تق تق یا صدای کلیک ایجاد می کند. با بسته شدن دهان، دیسک دوباره به جلو می لغزد. در اختلال داخلی TMJ بدون جابجایی مفصل، دیسک هرگز به موقعیت طبیعی خود نمی لغزد و میزان باز شدن دهان محدود است.

روش های درمان بیماری های مفصل فکی

درمان با استفاده از ابزار ها و دستگاه های دهانی: یکی از روش های درمان بیماری های مفصل فکی، استفاده از ابزار ها یا ارتز های دهانی است. در این حالت یک ابزار پلاستیکی نازک توسط دندانپزشک ساخته می‌شود تا روی دندان‌های بالایی یا پایینی قرار گیرد. این ارتز دهانی اغلب ساییدن و فشردن دندان ها بر روی یکدیگر را کاهش داده و به عضلات فک اجازه استراحت می دهد. زمان استفاده از این ارتز ها معمولا 8 هفته می باشد. با این حال بسته به شدت علائم، ممکن است استفاده طولانی‌تر مورد نیاز باشد.

خودمراقبتی و تغییر سبک زندگی: از دیگر روش های درمان بیماری های مفصل فکی، تغییر رژیم غذایی و خود مراقبتی است. استفاده از غذاهای نرم، برش غذا به قطعات کوچکتر، جویدن آهسته و باز نکردن بیش از حد دهان باعث کاهش تنش عضلانی و فشار روی مفصل گیجگاهی فکی می شود.

فیزیوتراپی: فیزیوتراپی نیز ممکن است برای درمان بیماری های مفصل فکی تجویز شود. فیزیوتراپی شامل درمان اولتراسوند، بیوفیدبک الکترومیوگرافی (که در آن فرد یاد می‌گیرد ماهیچه‌های فک را شل کند)، تمرینات کششی، تحریک الکتریکی عصب از طریق پوست و ... می باشد.

استفاده از داروها: درمان دارویی نیز در مواردی برای درمان بیماری های مفصل فکی ممکن است مفید باشد. به عنوان مثال، داروهای شل کننده عضلات، مانند سیکلوبنزاپرین، ممکن است برای کاهش سفتی عضلات فک و درد آن تجویز شود. بنزودیازپین (داروی ضد اضطراب که عضلات را نیز شل می کند) گاهی اوقات می تواند به طور موقت قبل از خواب برای کمک به کاهش علائم مصرف شود. با این حال، این داروها درمان قطعی به شمار نمی روند و برای افراد مسن نیز توصیه نمی شوند. دارودرمانی فقط برای مدت کوتاهی، معمولا برای یک ماه یا کمتر تجویز می شود.

جراحی، یکی از روش های درمانی موثر در اختلال TMJ

یکی از موثرترین روش ها برای درمان بیماری های مفصل فکی، استفاده روش های جراحی است. عمل جراحی فک معمولا زمانی انجام می شود که هیچکدام از روش ها و درمان ذکر شده موثر واقع نگردد. در این روش،  پزشک با استفاده از روش های جراحی، موقعیت مفاصل در ناحیه گیجگاهی را به حالت عادی برمی گرداند. همچنین با قرار دادن استخوان های فک و استخوان گیجگاهی در موقعیت مناسب خود، موجب از بین رفتن درد و التهاب در این ناحیه می شود. این روش نیز نیاز به مراقبت های پس از جراحی داشته تا موقعیت مفاصل و استخوان در حالت طبیعی و عادی خود ثابت گردد.

مفاصل فکی نقاطی هستند که در آنها استخوان های تمپورال جمجمه و استخوان فک پایین به هم متصل می شوند. دو مفصل گیجگاهی فکی وجود دارد که در...